BÀI PHÁT BIỂU CỦA ĐGM PHAOLO NGUYỄN THÁI HỢP, NGUYÊN GIÁM MỤC GIÁO PHẬN VINH, PHÁT BIỂU TẠI QUỐC HỘI ĐÀI LOAN NGÀY 2/12/2022 VỀ CÔNG TY FORMOSA HÀ TĨNH Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG VIỆT NAM NĂM 2016

Tôi xin phép được tự giới thiệu, Tôi là Giám mục Phaolo NGUYỄN THÁI HỢP, Giám mục giáo phận Vinh và Hà Tĩnh từ năm 2010 đến 2021. Tôi vừa nghỉ hưu vì lý do tuổi tác vào năm ngoái.

Tôi hiện diện ở đây với tư cách vừa là chứng nhân lịch sử của vụ thảm hoạ Formosa, vừa là đại diện chính thức cuả gần 8000 nạn nhân của thảm hoạ này. Trong vai trò và vị thế đặc biệt đó, tôi đã nhiều lần phát biểu về thảm hoạ Formosa tại chính mảnh đất Đài Loan thân yêu này, cũng như tại nhiều nơi ở Mỹ và Âu châu. Hôm nay, tôi chỉ xin ngắn gọn đôi điều về điều kiện Công chứng mà Toà án Đài Loan đòi hỏi các nạn nhân.

我是台塑河靜鋼鐵汙染案件歷史的見證人，也是將近8000名受害者的代表。

我在擔任這個具有特別意義的角色和職位之中，曾多次拜訪台灣這片掛念的土地，我在美國和歐洲的許多場合提過河靜汙染。今天，我想簡單說一下台灣法院要求受害人的申請程序。

1- Thú thật với quí vị, chúng tôi rất bất bình và phẫn nộ về các yêu sách khắt khe, đồng thời vừa bất nhất và bất nhân mà Toà án đã đòi hỏi các nạn nhân khi nạp đơn kiện Cty … Formosa tại Hà Tĩnh, Việt Nam.

其實，我們對於法院向台塑公司提起訴訟時，要求受害者提出非常嚴格，同時不一致和不人道的程序感到非常不滿和憤怒。

Trước đây, Toà đòi phải có giấy uỷ quyền cho các luật sư và phải chứng minh việc uỷ quyền đó vừa bằng văn thư, vừa bằng video chứng thực việc uỷ quyền đó. Dưới một chế độ Công an trị như ở VN hiện nay, việc mời hai luật sư từ ĐL sang Việt Nam để gặp gỡ từng nạn nhân, rồi lấy chữ ký và ghi âm, ghi hình từng người một đã là một điều rất khó khăn, gian lao và nguy hiểm.

幾年前，法院要求我們的律師提供授權書，而且必須以書面形式和通過影片證明授權書的真實性。

但是至今越南這樣的警察制度下，邀請兩位台灣律師到越南，並且跟這些受害人一一見面，簽署委任書，這件事情非常困難危險。

Hai luật sư trẻ …. đã can đảm và tận tình hoàn thành công tác khó khăn và nguy hiểm này. Nếu muốn, quý vị và quý bạn có thể phỏng vấn họ để biết thêm những tình tiết như phim trinh thám.

Bất chấp điều kiện nghiệt ngã, chúng tôi đã hoàn thành một bộ hồ sơ đầu tiên và đã nộp lên Toà án. Không hiểu tại sao, Toà lại không chấp nhận bộ hồ sơ uỷ quyền đó mà đòi bộ hồ sơ uỷ quyền khác.

但是，我們的兩位年輕律師，勇敢地、全心全意地完成了這項艱鉅而危險的任務。

如果你願意，大家可以採訪他們，了解更多細節，這就好像是一部偵探電影。

儘管條件嚴峻，我們還是完成了第一版的文件，並將它們提交給了法院。可惜的是，我們不理解為什麼，法院不接受這一份授權文件，甚至還要求受害者必須再度提供另一份授權文件。

Toà đòi: Đơn khiếu kiện của các nạn nhân phải có công chứng của xóm, xã, phường, huyện, tỉnh, Bộ Ngoại giao Việt Nam, rồi sau đó mới có thể nộp cho Phòng Văn hoá của Đài Loan tại Hà Nội để chuyển tới Toà án tại Đài Loan.

法院要求：受害人的申訴文件需要經越南村、公社、坊、區、省、外交部公證，才可以交給駐河內台灣辦事處審核，並且移交給台灣的法院。

2 – Tại sao Toà án đưa ra điều kiện bất nhân và oan nghiệt này cho các nạn nhân Việt Nam? Đây thuần tuý là một yếu tố pháp lý hay còn ẩn chứa ý đồ nào khác? (為什麼法庭要給越南受害者這種不人道和殘忍的條件？這是純粹的法律因素還是另有隱情？)

Như quý vị và quý bạn đã rõ, liền khi thảm hoạ Formosa xảy ra, các nạn nhân của thảm hoạ này đã nạp đơn lên Toà án Kỳ Anh, Hà Tĩnh, Việt Nam, nơi Công ty Formosa đặt bản doanh, để kiện chính công ty đó. Đơn của các nạn nhân không những không được Toà án Kỳ Anh thụ lý, mà hơn nữa, khi các nạn tiếp tục khiếu kiện đã bị công an đàn áp dã man. Một số nhà báo hay phóng viên bán chuyên nghiệp đưa hình ảnh hay bài viết lên mạng để ủng hộ các nạn nhân đã bị bắt, bị tra tấn. Có những người đã bị bắt và bị kết án tù từ 8 đến 14 hay 20 năm. Có những người phải vội vã bỏ nước ra đi và hiện sống lưu vong.

大家都知道，台塑災難發生初期，受害者立刻就向台塑公司總部所在地，越南河靜的奇英縣法院提出相關告訴，只是受害人的陳情不但沒有被啟英法院受理，受害人在進行申訴的同時，還遭到了警方的殘酷鎮壓。有部分的記者或公民記者在網上發布照片或文章，聲援被抓捕和遭受酷刑的受害者，這些人被抓進監獄判處 8年 至 14 年或 20 年不等的有期徒刑。因為政府的暴力和殘酷，有些人不得不急忙離開，現在正在海外流亡中

Khi quý Toà đòi hỏi: Lá đơn của các nạn nhân ở Việt Nam phải có công chứng của tất cả các cấp từ thôn, xã, huyện …. cho đến bộ Ngoại giao Việt Nam, quý vị có biết rằng họ chính là những người không những đã bị Toà án quê hương của họ không thụ lý hồ sơ, mà hơn nữa còn bị đàn áp dã man? Họ đang sống ở đâu? Dưới chế độ chính trị nào?

當法院要求時：越南受害人的請願書必須經過村、公社、區各級的公證，最後才能交給越南外交部，你知道他們不僅被家鄉法院拒絕，還遭到殘酷迫害嗎？ 他們居無地定所，這是一種怎麼樣的政治制度？

Giữa Đài Bắc với Trung Hoa lục địa khoảng cách không gian nào có bao xa? Chắc chắn quý Toà biết rõ những gì đang diễn ra bên ấy. Giả sử có một vụ án tương tự xảy ra với các nạn nhân bên ấy, không hiểu quý Toà có thản nhiên đòi các nạn nhân bên đó cũng phải công chứng hồ sơ như đang đòi hỏi các nạn nhân tại Việt Nam hay chăng?

台北與中國大陸的距離非常靠近， 大家肯定很清楚那邊發生的事情。假設類似的案件發生在那邊的受害人身上，不知道台灣法院會不會像要求越南的受害人一樣，冷酷的要求那邊的受害人對文件進行公證？

3- Sứ vụ của các quan toà phải chăng là trả lại công bằng, công lý và sự thật cho các nạn nhân? Vị quan toà công minh chính trực phải chăng là vị quan toà luôn bênh vực những người cô thân, yếu thế và không thể bị mua chuộc bởi tiền bạc hay chức quyền? Chính vì vậy, không phải vô lý khi có người đã coi việc “bó buộc phải xin công chứng” này như một quỷ kế để bắt buộc các nạn nhân phải đầu hàng vô điều kiện. Thật vậy, trong điều kiện cụ thể ở Việt Nam hôm nay, việc xin công chứng nói trên là điều không thể thực hiện được, vì nếu thực hiện sẽ dẫn đến tù tội, khổ đau, gia đình tan hoang?

Rất mong quí Toà bình tâm suy nghĩ và tìm giải pháp thay thế cho biện pháp bất khả thi này.

法官的使命是還給受害者正義和真相，公平正義的法官是不是會為那些孤獨、弱小，無法用金錢或權力收買的人來彰顯權益呢？如果，有人將這種“強制公證”當作是一種逼迫受害人無條件投降的手段，我覺得也不無道理。事實上，在越南今天的具體情況下，申請公證手續是不可能的，因為如果做了，會導致入獄、受苦、家破人亡。

我們希望法院能夠好好思考並找到替代方案，並接受受害者的請求。

4- Thay mặt cho gần 8000 nạn nhân, xin chân thành cảm ơn sự hỗ trợ quảng đại của các Thẩm phán, luật sư, phóng viên và tất cả người dân Đài Loan đã tận tâm ủng hộ vụ kiện chống lại thảm hoạ môi trường do Công ty Formosa gây nên tại Hà Tĩnh Việt Nam vào năm 2016.

我代表近8000名受害人，衷心感謝法官、律師、記者和全體台灣人民對2016年台塑公司在越南河靜造成的環境災難案件的關心與支持。

Chúng tôi đặc biệt tri ân sự hỗ trợ tận tình của Linh mục Nguyễn Văn Hùng và Văn phòng Trợ giúp Công nhân, Di dân Việt Nam tại Tân Trúc luôn can đảm đồng hành và tận tình hỗ trợ vụ kiện này.

我們特別感謝阮神父和新竹教區越南移工移民辦公室的熱忱支持。

Chân thành tri ân Hội Công lý cho các Nạn nhân Formosa dòng dã trong suốt mấy năm vừa qua đã ngược xuôi vất vả đấu tranh vì Công lý và quyền lợi cho các nạn nhân của thảm hoạ Formosa. Chúng tôi không thể quên sự hỗ trợ pháp lý rất tích cực của hai Tổ hợp Luật sư tại Đài Loan đã tận tình đồng hành với chúng tôi suốt mấy năm vừa qua.

衷心感謝扶助鄉鄉災民協會，多年來一直努力為台塑河靜污染的受害者爭取正義和權利。

Chúng tôi rất cảm động và rất biết ơn 7 Nghị sĩ thuộc lưỡng Đảng trong Quốc Hội Hoa Kỳ và 3 Dân biểu Đài Loan đã gửi Văn thư ủng hộ các nạn nhân của thảm hoạ Formosa.

非常感動和感謝寄信的美國國會兩黨7位議員。

Chúng tôi cũng rất ước mong nhận được những lá thư ủng hộ đến từ các Nghị Sĩ, các vị Thẩm Phận, quý Giáo sư, Luật sư cũng như tất cả những người đang tranh đấu cho công lý, công bằng, bảo vệ môi trường sinh thái tại Quốc đảo thân yêu và xinh đẹp này.

我們也期待收到參議員、教區、教授、律師以及所有為了正義、公平、環境保護而奮鬥的人們的支持信。這個可愛美麗的島國的生態學校。

Chúng tôi cầu chúc chương trình của Tổng thống Thái Vân Anh về một Đài Loan Hoà bình, Dân Chủ, Tự do, Phát triển, Thân thiện với Môi trường Sinh thái sớm thực hiện. Tôi nghĩ rằng đó không chỉ là vinh dự của quý vị mà còn niềm vui và hãnh diện của tất cả người Đông Nam Á chúng ta.

希望蔡英文總統提出的和平、民主、自由、發展、環保的台灣理想早日實施。我想這不僅是你們的榮耀，也是我們所有東南亞人的喜悅和驕傲。

感謝您一直以來對我們的支持。

衷心感謝各位朋友。

Xin ơn trên luôn phù trợ chúng ta.

Nguồn: Lm Nguyễn Văn Hùng, tại Đài Loan.